استخراج بیتکوین چقدر عامل قطعی برق کشور است؟
مرکز پژوهش های مجلس اعلام نموده که توان مصرف برق استخراج کنندگان رمزارز در بدبینانه ترین حالت کمتر از ۸۰۰ مگاوات ساعت بوده، در حالیکه کسری تراز شبکه برق کشور بیشتر از ۱۰ هزار مگاوات ساعت بوده است، یعنی در بدبینانه ترین حالت کمتر از ۱۰ درصد از کسری برق کشور را میتوان به استخراج رمزارز نسبت داد.
به گزارش توسعه دهندگان به نقل از ایسنا، با آغاز به کار نظام پرداخت بدون احتیاج به بانک بیتکوین در سال ۲۰۰۸ از جانب شخصی با نام مستعار ساتوشی ناکومتو، به مرور مراکز سیاست پژوهشی مختلف دنیا هم به بررسی ابعاد این مورد پرداختند و مرکز پژوهش های مجلس هم در سال ۱۳۹۲ همزمان با سایر مراکز سیاست پژوهی دنیا این مورد را مورد بررسی قرار داده و طی سالهای گذشته گزارش های گوناگونی در این مورد منتشر نموده است.
فناوری حمایت کننده از این پدیده، دفتر کل توزیع شده یا به اختصار DLT است. این فناوری به اعضای شبکه کمک می نماید که بتوانند بدون احتیاج به شخص ثالث تراکنش هایی را به صورت دائمی ثبت کنند. با استفاده از این تکنولوژی بیتکوین به وجود آمد، اما اتریوم و سایر پدیده های مشابه هم از این تکنولوژی بهره می برند. برخی از انواع این پدیده ها همچون بیتکوین و اتریوم برای اداره شبکه به روشی به نام استخراج تکیه دارند که باعث مصرف غیرمتعارف برق می شود. سوال این است که تأثیر استخراج بر مصرف برق کشور چیست و چه مقدار از خاموشی ها را میتوان به استخراج ارزهای دیجیتالی نسبت داد. مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی، استخراج رمزارز را معرفی و میزان مصرف برق استخراج رمزارزهای بیت کوین و اتریوم را در کشور بررسی نموده است.
صرفه اقتصادی استخراج رمزارزها
از دیدگاه کاربران، جذابیت ارزهای دیجیتالی به یک نوآوری در آنها مربوط است که در دیگر ارزهای مجازی دیده نشده باشد. برای مثال، نوآوری بیتکوین ایجاد نظام پرداخت بدون اتکاء به شخص ثالث یا نهاد واسط و بدون خلق بی ضابطه واحد پرداخت است. نوآوری رمزارز اتریوم، ایجاد امکان تعریف قرارداد هوشمند و اجرای خودکار مفاد قراردادها و پرداخت وجه به ازای تحقق شرایط از قبل مشخص شده است. نوآوری مهم رمزارز ای اواس ایجاد کامپیوتر جهانی از تجمیع توان کامپیوتر های متکثر برای ایجاد برنامه های کاربردی و متمرکزسازی منابع رایانشی برای اجرای این هدف است. بعضی ارزهای دیجیتالی هم بهره گیری از فضای ذخیره سازی استفاده نشده کامپیوتر ها را هدف قرار می دهند.
هزینه مشارکت در هر کدام از طرح های اقتصادی ارزهای مجازی به دو دسته تقسیم می شود: هزینه های سرمایه ای و هزینه های عملیاتی (جاری). به هزینه خرید سخت افزارهای جدید مانند دستگاه تولید برق یا وسائل رایانشی مانند استخراج کننده، هزینه های سرمایه ای و به هزینه استفاده از سخت افزارها مثل هزینه برق و سوخت، هزینه های عملیاتی می گویند.
امکان دارد مشارکت در استخراج ارزهای دیجیتالی با استفاده از منابع سخت افزاری مازاد که از قبل خریداری شده صورت گیرد. در این صورت محاسبه هزینه های جاری اهمیت پیدا می کند و در صورتیکه تجهیزات جدیدی خریداری شود، علاوه بر هزینه های جاری هزینه های سرمایه ای هم باید مورد توجه قرار گیرد. در نهایت این هزینه ها باید با درآمد ناشی از کسب رمزارز و سایر منافع حاصل از مشارکت در این طرح ها مقایسه شوند تا صرفه اقتصادی استخراج ارزهای دیجیتالی محاسبه شود. تفاوت های منابع رایانشی مورد استفاده ارزهای دیجیتالی، رقابت در استخراج و نوسانات قیمت ارزهای دیجیتالی از مهم ترین مبحث هایی هستند که در صرفه اقتصادی ارزهای دیجیتالی نقش دارند.
منابع رایانشی مورد استفاده و تفاوت در هزینه جاری
مشارکت در استخراج هر کدام از ارزهای مجازی به منابع سخت افزاری متفاوتی نیاز دارد و هر کدام از منابع سخت افزاری هزینه های جاری خاص خویش را دارند. مثلاً اشتراک گذاری توان پردازنده مرکزی و کارت گرافیک کامپیوتر ها نیازمند مصرف برقی بیشتر از مصرف برق معمول کامپیوتر است و هزینه برق و استهلاک تجهیزات باید در محاسبه صرفه اقتصادی استخراج رمزارز مدنظر قرار گیرد. اشتراک گذاری حافظه موقت، مصرف برق کمتری لازم دارد؛ اما حافظه موقتی گران تر و تجمیع آن سخت تر است. به عبارت دیگر به اشتراک گذاری فضای ذخیره سازی کامپیوتر ها در ساعات کار آنها تفاوت قابل ملاحظه ای در مصرف برق ایجاد نمی کند و استهلاک کمتری دارد. در عوض از ظرفیت پهنای باند اینترنت خریداری شده بیشتر استفاده می شود.
سازوکار استخراج برخی از ارزهای دیجیتالی بگونه ای است که هر فردی که نرم افزار لازم را روی کامپیوتر خود نصب کرده باشد، می تواند در استخراج آن رمزارز مشارکت کند. در مقابل، امکان استخراج بعضی ارزهای دیجیتالی تنها برای کسانی امکان پذیر است که شرایط ویژه ای را احراز کنند، مثلاً مقداری از آن رمزارز را در اختیار داشته باشند. برای مثال برای استخراج بیت کوین هیچ پیش شرطی جز نصب نرم افزارهای لازم وجود ندارد و هر فردی می تواند مبادرت به استخراج این رمزارز کند.
ارزش بالای بیتکوین سبب شده است که افراد زیادی در سرتاسر جهان وارد رقابت برای استخراج آن شوند و در نتیجه اگر شخصی با یک کامپیوتر ساده و به تنهایی قصد استخراج بیتکوین را داشته باشد، شانس بسیار اندکی برای موفقیت خواهد داشت، ازاین رو افراد متکثر با نصب نرم افزارهای اشتراک گذاری توان پردازشی کامپیوتر، شانس خویش را برای موفقیت در کسب بیتکوین می افزایند. در این صورت احتمال کسب میزان اندکی بیتکوین به ازای اشتراک گذاری هر میزان توان رایانشی وجود دارد. اما مسئله این است که هزینه برق مصرفی فرد امکان دارد از عایدی بیتکوین او فراتر باشد.
ازاین رو تجهیزات استخراج بیتکوین به صرفه تر طراحی شده اند که با مصرف برق کمتر توان بیشتری به شبکه عرضه کنند. به موازات این موضوع، جذابیت بازار باعث می شود که همواره افراد بیشتری به استخراج بیتکوین بپردازند و مقدار بیتکوین های قابل استخراج هم به مرور کمتر می شود. ازاین رو شانس موفقیت در استخراج بیتکوین اگر تعداد معاملات هم کاهش پیدا کند، کمتر می شود و در صورت مشارکت با دیگران هم، میزان بیتکوین استخراج شده همواره کمتر و کمتر خواهد شد. ازاین رو امکان دارد از زمان سفارش تجهیزات سرمایه ای برای استخراج بیتکوین تا زمان نصب و راه اندازی آن درآمد قابل کسب، کاهش قابل ملاحظه ای پیدا کند. البته نوسانات توان رایانش مورد نیاز در استخراج دیگر ارزهای دیجیتالی امکان دارد متفاوت باشد و در تیجه بازگشت هزینه های سرمایه ای آنها هم متفاوت خواهد بود.
نوسانات قیمت
استخراج ارزهای دیجیتالی با کسب درآمد از این ارزها معنا پیدا می کند و نوسانات بالای قیمت رمزارزهای اولیه یکی از نقاط ضعف آنها به حساب می آید، ازاین رو بررسی اقتصادی نوسانات قیمتی ارزهای دیجیتالی هم باید مدنظر قرار گیرد. بعضی ارزهای دیجیتالی به پایدارسکه معروف هستند. پایدارسکه ها طوری طراحی شده اند که اگر قیمت آنها بیشتر از مقدار مجاز افزایش پیدا کند، سیاست های موثر بر کاهش قیمت آنها و اگر قیمت آنها کاهش پیدا کند سیاست های موثر بر افزایش قیمت به صورت خودکار اجرایی شوند.
اما خیلی از ارزهای دیجیتالی چنین سازوکاری ندارند. البته بیشترین رمرارزها هم اکنون از قیمت بیتکوین تبعیت می کنند، یعنی با کاهش یا افزایش قیمت آن معمولاً قیمت دیگر ارزهای دیجیتالی هم کاهش یا افزایش می یابند. البته سهم و اهمیت بیتکوین در بازار ارزهای دیجیتالی درحال کاهش است. گرچه ورود موسسه های مالی به خرید رمرارز بیتکوین مقداری سهم این رمزارز را بالا برد، اما کاهش جایگاه بیتکوین دنباله دار بوده است.
نوسانات بالای قیمت ارزهای دیجیتالی، سرمایه گذاری و مشارکت مستقیم یا غیرمستقیم دولت ها، بانکها و موسسه های مالی و اعتباری را با ریسک زیادی همراه می کند، اما افراد حقیقی و حقوقی بخش خصوصی هم به لحاظ انعطاف بیشتر و کنش سریع تری که نسبت به وضعیت های جدید دارند، می توانند با پذیرش و مدیریت این ریسک ها (مانند دیگر بازیگران جهانی) به استخراج رمزارز مبادرت کنند. ازاین رو نقش مهم تر مجلس، نظارت بر اجرای قوانین و مقررات در رابطه با مبحث استخراج ارزهای دیجیتالی در بخش خصوصی است.
مصرف غیر مجاز بیتکوین با برخورد قضایی روبه رو شده است
آنچه از استخراج رمزارزهای انرژی بر در ایران مطرح شده و مبحث سیاستگذاری قرار گرفته، در ارتباط با استخراج بیتکوین بوده است. همچنین، بزرگ ترین خطری که مدنظر سیاست گذار بوده، صدمه به پایداری شبکه برق کشور بوده است. در این خصوص مصرف غیر مجاز با برخورد قضایی روبه رو شده است. تابحال بیشتر کشفیات در حوزه رمزارز بیتکوین بوده است. از آغاز شروع طرح برخورد با استخراج کنندگان بدون مجوز از سال ۱۳۹۸ تا سال ۱۴۰۰، مجموع کشف و شناسایی دستگاههای غیر مجاز استخراج رمزارز به ۲۲۱ هزار و ۱۶۳ دستگاه رسیده که توان مصرفی آنها معادل ۶۲۱ مگاوات بوده است.
البته این دستگاههای غیر مجاز استخراج رمزارز در زمان های مختلف کشف شده است و همه آنها به صورت همزمان در شبکه برق فعال نبوده اند. صریح ترین اقدام کشور در سیاستگذاری استخراج ارزهای دیجیتالی، وضع ممنوعیت استخراج رمزارز در کشور در تابستان سال ۱۴۰۰ بود اما این سیاست عملا شکست خورده به حساب می آید، چونکه تراهش مطلق ماهانه ایران در شبکه بیتکوین از ۶.۹۴ میلیون تراهش در تاریخ دهم اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ تنها به ۳.۷۵ میلیون تراهش در دهم مردادماه ۱۴۰۰ (با گذشت یک ماه و ۱۰ روز از دستور قطع برق مزارع استخراج رمزارز) رسید.
این یعنی بیشتر از نیمی از استخراج کنندگان رمزارز بدون توجه به دستور دولت و قطعی برق مشغول استخراج رمزارز بوده اند. توان مصرف برق این استخراج کنندگان در بدبینانه ترین حالت کمتر از ۸۰۰ مگاوات ساعت بوده، در حالیکه کسری تراز شبکه برق کشور بیشتر از ۱۰ هزار مگاوات ساعت بوده است. در بدبینانه ترین حالت کمتر از ۱۰ درصد از کسری برق کشور را میتوان به استخراج رمزارز نسبت داد.
ضعف در اعمال سیاست های سلبی و ایجابی در حوزه استخراج رمزارز
خطر جدی تر که نیازمند اتخاذ چاره است، ضعف کشور در اعمال سیاست های سلبی و ایجابی در حوزه استخراج رمزارز است. به نظر می آید خطر اصلی ناشی از گسترش استخراج رمزارزهایی مانند اتریوم در منازل شخصی است. استخراج رمزارز بیت کوین در مزارع بزرگ و با تجهیزاتی که مصرف محسوس و با قابلیت ردیابی و کشف بالاتر دارند انجام می شود اما مجموع مصرف برق در منازل شخصی برای استخراج اتریوم احیانا کمتر از ۱۲ مگاوات هست. استخراج رمزارزهایی شبیه اتریوم به مصرف برق کمتر و البته به تجهیزات گران قیمت تر و با ارزبری بالاتری نیاز دارد و از همه مهم تر ردیابی آن سخت تر است و می تواند باعث افزایش غیرقابل کنترل مصرف برق خانگی شود.
رفع تهدیدها همزمان با استفاده از فرصت های فناورانه پیش رو نیازمند اتخاذ چارچوب مقرراتی شفاف برای نظارت بر هرگونه تولید و استخراج دارایی دفتر کل توزیع شده در کشور است. بررسی ها نشان می دهد، اعمال ممنوعیت کامل استخراج رمزارز در کشورمان با توان فنی و مقرراتی فعلی کشور غیر ممکن است. همینطور اقدام دیرهنگام در ساماندهی استخراج ارزهای دیجیتالی می تواند مقررات گذاری و سیاستگذاری این حوزه را با موانع عمده ای مواجه کند.
تابحال استخراج رمزارزهای انرژی بر در کشورمان مطرح بوده است، اما همه انواع استخراج ارزهای دیجیتالی انرژی را به هدر نمی دهند. انواع جدیدی از استخراج ارزهای دیجیتالی درحال توسعه هستند که یک فعالیت اقتصادی معمولی مثلاً عرضه فضای ذخیره سازی محتوا یا عرضه توان رایانشی برای فعالیتهای مفید مانند حقیقت افزوده و اداره محیط های مجازی یا متاورس را به میدان رقابت استخراج وارد می کنند.
منبع: توسعه دهندگان
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب